Postępy Fizyki 63 (5)

Choć można znaleźć wielu uczonych, którzy zostali pominięci przez Komitet Noblowski, to nagrody Nobla z fizyki są bez wątpienia przyznawane za odkrycia niezwykłej wagi, o dużych konsekwencjach, mające ważne miejsce w historii fizyki. Mimo to można napotkać opinie, że nagroda z fizyki w 2011 roku mogła być przedwczesna, bo chociaż wyniki zostały otrzymane niezależnie, to jednak przy użyciu tej samej metody i należało czekać na ich sprawdzenie w inny sposób. W tym i następnym numerze, zgodnie z tradycją Postępów, zamieszczamy tłumaczenia trzech wykładów noblowskich z 2011 roku, kiedy nagrodę przyznano za zaskakujące odkrycie przyspieszenia ekspansji Wszechświata. Wykłady, utrzymane przez laureatów Saula Perlmuttera, Briana P. Schmidta i Adama G. Riessa w osobistym tonie, pozwalają na zapoznanie się z tym odkryciem niema że in statu nascendi. Nie jestem specjalistą w zakresie astrofizyki, ale po lekturze wykładów, do której Państwa gorąco zachęcam, odnoszę wrażenie, że opinie o przedwczesności nagrody nie są istotne. Zeszyt zamyka wywiad z Profesorem Franciszkiem Kaczmarkiem, z którego możemy dowiedzieć się nie tylko o tym, jak wyglądała fizyka po wojnie w Poznaniu, ale także o pasji, uporze i determinacji Profesora przy budowaniu laserów. Cechy te Profesor zaszczepił także swoim współpracownikom. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na Jego odpowiedź jedno z pytaó: Mógł Pan wtedy powiedzieć, że jesteście w pierwszej linii? - Nie, nie. W pierwszej linii nie byliśmy nigdy. W pewnym sensie powtarzaliśmy to, co zrobiono na Zachodzie. To może nie brzmi dobrze, ale tak było. Profesor był promotorem 18 doktoratów. Sześciu spośród jego uczniów ma tytuły profesorskie. Współpracownicy wciąż mówią o nim Szef.

Piotr Tomczak - red. naczelny

Spis treści:

1. Pomiar przyspieszonej ekspansji Wszechświata za pomocą gwiazd supernowych (Perlmutter, S.), s. 194--215
2. Nagroda im. Mariana Smoluchowskiego i Emila Warburga za rok 2013 (Jędrzejewski, J.), s. 215--215
3. O statycznej przenikalności wody w polu elektrycznym do 10¹¹ V/m i o tym, jak gęstość wody w polu niekiedy przekracza 2 kg/dm³ (Danielewicz-Ferchmin, I., Ferchmin, R. A.), s. 216--224
4. Teleradioterapia, neutrony i reakcje jądrowe (Konefał, A., Szewczuk, M., Orlef, A., Polaczek-Grelik, K., Łaciak, M.), s. 225--233
5. Fizyka jest wyłącznie nauką przyszłości – rozmowa z profesorem Franciszkiem Kaczmarkiem (Marciniak, M., Kaczmarek, F., Malinowski, Ł.), s. 234--240