Postępy Fizyki 63 (4)

Kończąc swoje wykłady z fizyki - po przedstawieniu najnowszych odkryć - tranzystora, lasera i złącza Josephsona, Feynman powiedział do słuchaczy: przykro mi o tym mówić panowie, ale niestety, by uczestniczyć w tych wspaniałych przygodach musicie bezwzględnie jak najszybciej zacząć się uczyć mechaniki kwantowej (wprost przeciwnie, niż nasi twórcy nowych programów nauczania z fizyki, którzy zrobili wszystko, by to nastąpiło jak najpóźniej). Okazało się, że po pięćdziesięciu latach te słowa ekscentrycznego geniusza nie straciły nic ze swojej aktualności. Wspaniale przygody, które miał na myśli wciąż się zdarzają. I tylko na skutek naszych przyzwyczajeń i utartych sposobów myślenia przestajemy to dostrzegać i się dziwić. Opracowanie matrycy CCD (Nobel 2009) przeobraziło sposób pozyskiwania informacji, a odkrycie zjawiska gigantycznego magnetooporu (Nobel 2007) spowodowało rewolucję w ich magazynowaniu. Mikroskopy skaningowe (Nobel 1986) pokazują warstwy atomów, a urządzanie tak wielkie jak LHC kieruje trajektorią protonu z niewyobrażalną dokładnością. Trudno teraz przewidywać jakie będzie zastosowanie przełomowych doświadczeń pozwalających na pomiary i manipulacje indywidualnymi obiektami kwantowymi (Nobel 2012 - artykuł Wojciecha Gawlika), ale jedno wydaje się pewne: nastąpi to w sposób bardziej spektakularny niż można się spodziewać. Na naszych oczach zmienia się sposób podejścia do zrozumienia czegoś, co najogólniej nazywa się kwantowymi układami wielu oddziałujących cząstek. Stało się jasne, że aby zrozumieć całe bogactwo ich własności i zachowań nie wystarczy przybliżenie jednocząstkowe. W międzyczasie wniknęły w ten obszar badań pojęcia i metody zaczerpnięte z kwantowej teorii informacji. Między innymi temu poświęcony był ubiegłoroczny Kongres Solvaya Teoria Świata Kwantowego i tego dotyczy artykuł Subira Sachdeva, który jest jednym z wykładów wygłoszonych na tym kongresie. Tak więc fizyka jest wspaniałą przygodą. Potwierdza to także w swoim wywiadzie Profesor Kazimierz Grotowski.

Piotr Tomczak - red. naczelny

Spis treści:

1. Nagroda Nobla z fizyki 2012 (Gawlik, W.), s. 146--150
2. Kwantowe fazy materii [wykład] (Sachdev, S.), s. 151--166
3. Fizyka jest wspaniałą przygodą. Rozmowa z Profesorem Kazimierzem Grotowskim (Gołąb-Meyer, Z., Grotowski, K.), s. 167--183
4. III Festiwal Szkolnych Kół Fizycznych w Łodzi (Bednarek, S.), s. 184--185
5. Zmarł prof. dr Siegfried Methfessel (Suski, W.), s. 185--185
6. XII Ogólnopolskie Spotkanie Klubu Demonstratorów Fizyki [Ze zjazdów i konferencji] (Kuczkowski, A.), s. 186--186
7. Nominacje profesorskie, s. 187--192