Postępy Fizyki 75 (3-4)

W lipcu 1949 roku ukazał się pierwszy numer nowego czasopisma Polskiego Towarzystwa Fizycznego, który otwierała następująca informacja:

Przystępując do wydawania Postępów Fizyki działamy w myśl naszego Statutu, który celem naszym czyni krzewienie wiedzy fizycznej w Polsce. [...] Postępy Fizyki nie mają być pismem popularnym w najpełniejszym znaczeniu tego wyrażenia. Nasze pismo przeznaczamy dla tych, którzy mając już pewne przygotowanie i interesując się fizyką nie mogą korzystać bezpośrednio z publikacji oryginalnych, przeważnie zbyt specjalnych i trudno
dostępnych.

Postępy Fizyki (PF) miały informować o osiągnięciach fizyki, przybliżać wyzwania i osiągnięcia polskich naukowców, archiwizować ważne wydarzenia i stanowiska, kultywować pamięć o historii fizyki i postaciach z nią związanych, recenzować pozycje literaturowe, inspirować dydaktyków oraz unifikować język, tradycję i kontakty fizyków rozsianych po całej Polsce. Komitet redakcyjny pierwszego numeru dwumiesięcznika tworzyli: Szczepan Szczeniowski z oddziału poznańskiego PTF oraz Władysław Kapuściński, Stefan Pieńkowski i Wojciech Rubinowicz z oddziału warszawskiego – wybitni polscy fizycy swoich czasów. Publikację tę sfinansowano z zasiłku (współcześnie nazywanego dotacją) Wydziału Nauki Ministerstwa Oświaty. Po ukazaniu się trzech tomów (roczników) redaktorem naczelnym został inicjator powstania czasopisma – Stefan Pieńkowski, a do zespołu redakcyjnego dołączyli: Henryk Niewodniczański, Leonard Sosnowski oraz Barbara Wójtowicz w roli sekretarza redakcji, wydawanie pisma zaś powierzono Państwowemu Wydawnictwu Naukowemu (PWN).

Artykuły w Postępach Fizyki publikowali fizycy z całego kraju, w tym czołowi przedstawiciele polskiej fizyki. Na łamach czasopisma pojawiały się także tłumaczenia istotnych dla rozwoju fizyki artykułów autorstwa wybitnych fizyków zagranicznych, w tym tłumaczenia wykładów laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki.

Warto tu przypomnieć, że Andrzej Trautman (Wydział Fizyki UW) – autor serii fundamentalnych prac dających podstawy matematyczne teorii fal grawitacyjnych, wspominał o tym w opublikowanym w naszym czasopiśmie artykule [PF 10 (3), 301 (1959)] znacznie wcześniej niż późniejsi nobliści zajęli się tym zagadnieniem.

Szczegółowe informacje o zawartości czasopisma, począwszy od pierwszego numeru sprzed 75 lat, można znaleźć w spisie treści PF https://www.ptf.net.pl/PF/spis-tresci oraz zapoznać się z poszczególnymi artykułami w archiwum PF https://www.ptf.net.pl/PF/archiwum

Z biegiem lat zmieniał się skład redakcji (redaktorem naczelnym o najdłuższym stażu był Adam Sobiczewski – pełnił tę funkcję 25 lat! ), następowały zmiany: częstotliwości ukazywania się (dwumiesięcznik/kwartalnik), nakładu, formatu i kolorystyki, a także sposobu finansowania czasopisma. Zawartość PF była coraz bardziej różnorodna. Znajdujemy tu: artykuły stricte naukowe dotyczące fizyki i jej zastosowań, tłumaczenia ważnych doniesień fizyki polskiej i światowej, polemiki, relacje z sympozjów, seminariów i konferencji naukowych, wśród których poczesne miejsce zajmują Zjazdy Fizyków Polskich, teksty dotyczące dydaktyki fizyki, biografie fizyków, wspomnienia o wybitnych polskich fizykach, którzy odeszli, artykuły historyczne o rozwoju fizyki na ziemiach polskich oraz historii Polskiego Towarzystwa Fizycznego, ponadto recenzje książek z dziedziny fizyki ukazujących się na polskim rynku
wydawniczym. Na łamach naszego czasopisma na stałe zagościła KRONIKA opisująca wydarzenia ważne dla środowiska fizyków, która do dziś jest stałym elementem każdego numeru stanowiąc bezcenny dla historyków nauki zapis „na żywo” historii fizyki w Polsce. 

Przed erą internetu Postępy Fizyki stanowiły forum wymiany myśli naukowej w dziedzinie fizyki i nauk pokrewnych, zgodnie z podtytułem czasopisma przybliżały fizykom, co nowego działo się w fizyce światowej. Obecnie, kiedy to rozwinęło się wiele różnych wąskospecjalistycznych dziedzin fizyki teoretycznej i doświadczalnej, kiedy naukowcy/badacze śledzą za pośrednictwem internetu rozwój badań w swoich specjalnościach niemal w czasie rzeczywistym i mają łatwy dostęp do periodyków naukowych, PF stały się czasopismem upowszechniającym wiedzę fizyczną dotyczącą jakiejś wąskiej dziedziny wśród fizyków spoza niej. Z okazji 75 urodzin życzmy sobie wzajemnie (Czytelnicy i Redakcja), by nadal PF umożliwiały polskim fizykom oraz pasjonatom nauki, którzy niekoniecznie są specjalistami w danej dziedzinie, poznanie i, co ważne, zrozumienie najnowszych osiągnięć światowej fizyki.
 

redaktor naczelna