Postępy Fizyki 61 (6)

W niniejszym numerze Postępów Fizyki są trzy główne artykuły oraz kilka okolicznościowych. W pierwszym artykule Paweł Gusin przedstawia ewolucję Wszechświata poprzez ewolucję jego entropii. W różnych stadiach rozwoju Wszechświata entropia przyjmuje różne wartości. To zjawisko pozwala na oszacowanie objętości przestrzeni fazowej dostępnych stanów w stosunku do stanu obecnego i stanu Wielkiego Kresu. Chodzi tu o te niezwykle rzadkie dostępne stany, które mogą realizować Wielki Wybuch. Ten ostatni okazuje się w tych rozważaniach niezwykle mało prawdopodobnym. Okazuje się także, że przyszłość Wszechświata nie jest znana, ponieważ - czy to będzie Wielki Kres, czy Wielkie Rozdarcie, czy też jakikolwiek stan pośredni - należy ona w sposób zasadniczy od natury dominującej we Wszechświecie ciemnej energii, a tej praktycznie biorąc w ogóle nie znamy. W drugim artykule Andrzej Krasiński oprowadza Czytelnika po Muzeum Historii Komputerów w Mountain View w Kalifornii. Omawia zasadę konstrukcji i działania rozmaitych dawnych komputerów ukazując na różnych przykładach ich ewolucję. Koncentruje się na osobie i dziele Charlesa Babbage'a. Chodzi tu o mechaniczne maszyny liczące jego konstrukcji a także ich rekonstrukcję dokonaną w ostatnich czasach. Obserwowanie działania tych zrekonstruowanych komputerów jest niezwykle pouczające. Babbage zetknął się i współpracował z Adą Byron, córką poety George'a Byrona niezwykle uzdolnioną w kierunku matematyki i logiki. Sformułowała ona podstawy teorii programowania i stworzyła pierwszy w historii program komputerowy. Przewidziała, że maszyna mogłaby przetwarzać nie tylko relacje między liczbami, lecz także i między symbolami. W trzecim artykule Paweł Polak opowiada o lwowskiej polemice z lat 1920-1921 dotyczącej percepcji teorii względności dając przyczynek do historii fizyki i filozofii przyrody a także ukazując jak zdolnych mieliśmy już wtedy ludzi, którzy potrafili zgłębić zasadnicze idee obu teorii względności i próbowali je popularyzować wśród fizyków polskich a także wśród bardziej oświeconych warstw społeczeństwa. Małgorzata Nowina Konopka w swoim artykule przedstawia kolejne osiągnięcia uzyskane za pomocą LHC w CERN. Chodzi tu o zderzenia jonów ołowiu biegnących w dwóch przeciwbieżnych wiązkach. Już uzyskano wstępne sygnały od powstałej plazmy kwarkowo-gluonowej, która przedstawia formę materii, która powstała tuż po Wielkim Wybuchu. Mamy też sprawozdanie z XXIV Forum Dziekanów Wydziałów Fizyki oraz Dyrektorów Instytutów Fizyki, które przedstawia jego przewodniczący Ryszard Naskręcki. Jego notka profesorska znajduje się także w niniejszym numerze. Z kolei Zbigniew Jacyna-Onyszkiewicz, Zdzisław Błaszczak i Bogdan Idzikowski opisują sesje wspomnieniowe i nadanie audytoriom Wydziału Fizyki UAM imion wybitnych Profesorów Szczepana Szczeniowskiego i Arkadiusza Piekary. Jest też sprawozdanie z uroczystości nadonia nagród i wyróżnień Oddziału Gdańskiego PTF za popularyzację fizyki. Jest lista nowych profesorów nauk fizycznych. Są także inne kroniki.

Jerzy Warczewski - red. naczelny

Spis treści:

1. Entropia Wszechświata (Gusin, P.), s. 222-228
2. O maszynie różnicowej Charlesa Babbage i innych starych komputerach (Krasiński, A.), s. 229-242
3. Lwowska polemika wokół teorii względności w latach 1920-1921 (Polak, P.), s. 243-247
4. XXIV Forum Dziekanów Wydziałów Fizyki i Dyrektorów Instytutów Fizyki [Ze zjazdów i konferencji] (Naskręcki, R.), s. 248-249
5. Nowi profesorowie, s. 250-250
6. Nowy wgląd na pierwotny Wszechświat dzięki LHC [Kronika] (Nowina-Konopka, M.), s. 251-252
7. Kronika, s. 253-255
8. Sesje wspomnieniowe i nadanie audytorium Wydziału Fizyki UAM imion wybitnych profesorów Szczepana Szczeniowskiego i Arkadiusza
9.  Fizyka źródłem innowacji technicznych, które rozwijają cywilizację i wzbogacają kulturę (Tadeusiewicz, R.), s. 2-13