Postępy Fizyki 61 (5)

W niniejszym zeszycie Postępów Fizyki mamy cztery zasadnicze artykuły oraz wiersz fizyka-poety Ryszarda Horodeckiego. W pierwszym artykule Krzysztof W. Fornalski oraz Ludwik Dobrzyński dyskutują zastosowania metody Bayesa do analizy niepewnych danych doświadczalnych. Chodzi tu o dopasowanie dowolnej krzywej teoretycznej do przykładowych punktów doświadczalnych mających rozrzut większy, niżby to wynikało z dokładności pomiarów. Autorzy opisują szczegółowo kilka przykładów zastosowania tej metody przedstawiając w ten sposób wzór postępowania w takich wypadkach. Ryszard Horodecki w swym wierszu „Pan Sum studiuje drzewo genealogiczne" wkłada w usta postaci alegorycznej Pana Sum rozważania na temat historii mizerii ludzkiej nanizanej na - jak gdyby szkielet - ewolucję gatunku ludzkiego. Pan Sum w poezjach Horodeckiego jest odpowiednikiem postaci alegorycznej Pana Cogito występującej w poezji Herberta, który nawiasem mówiąc był w swoim czasie Mistrzem młodego, początkującego poety Ryszarda Horodeckiego. Herbert oparł się na słynnym powiedzeniu Kartezjusza Cogito Ergo Sum (myślę więc jestem), Horodecki zaś odwrócił to powiedzenie na Sum ergo Cogito (jestem więc myślę) i takie odwrócenie dało mu nowe spojrzenie na świat i na człowieka. Grzegorz Jezierski - znakomity kolekcjoner - w swoim przeglądzie konstrukcji i zastosowań lamp rentgenowskich przedstawia ich krótki rys historyczny a także tendencje rozwojowe, które z punktu widzenia zastosowań są szczególnie obiecujące w odniesieniu do lamp krótkoogniskowych. Wojciech P. Grygiel wyjaśnia w swoim artykule, dlaczego kwantowanie grawitacji może być przedmiotem zainteresowania filozofa. Chodzi tu o zagadnienie transformacji obrazu świata, jaki wyłania się po przekroczeniu poziomu Plancka. Znacznej zmianie - jeżeli w ogóle nie utracie sensu - ulegają tu przecież pojęcia czasu, przestrzeni, przyczynowości a także samej materii. Po uwzględnieniu zjawisk kwantowych struktura czasoprzestrzeni staje się dyskretna. Autor podkreśla znaczenie geometrii nieprzemiennych oraz teorii twistorów i twierdzi, że badanie Wszechświata poniżej poziomu Plancka dostarczy fizykowi i filozofowi pewnych możliwości zrozumienia ewolucji Wszechświata w najwcześniejszym stadium jego rozwoju. Daje nam także do myślenia, jak ważne w pojmowaniu fizyki są: historia fizyki i filozofia przyrody (fizyki). Lidia Smentek w swoim eseju będącym wspomnieniem z wizyty w Belwederze w czerwcu br., kiedy to odebrała nominację na tytuł profesora nauk fizycznych, snuje przepojone patriotyzmem refleksje dotyczące Osoby Marszałka Józefa Piłsudskiego, historii Polski w ogóle a także tragedii smoleńskiej w szczególności.

Jerzy Warczewski - red. naczelny

Spis treści:

1.  Zastosowania twierdzenia Bayesa do analizy niepewnych danych doświadczalnych (Fornalski, K. W., Dobrzyński, L.), s. 178-192
2.  Pan Sum studiuje drzewo genealogiczne (Horodecki, R.), s. 193-193
3.  Lampy rentgenowskie - krótki przegląd konstrukcji i zastosowań (Jezierski, G.), s. 194-210
4.  Dlaczego kwantowanie grawitacji może interesować filozofa? (Grygiel, W. P.), s. 211-215
5.  Z wizytą u Marszałka (Smentek, L.), s. 216-219