Postępy Fizyki 61 (3)

W niniejszym zeszycie Postępów Fizyki są - prócz stałych równie ciekawych rubryk - cztery zasadnicze artykuły. W pierwszym z nich Wojciech Broniowski, Krzysztof Golec-Biernat, Leszek Hadasz i  Antoni Pędziwiatr przedstawiają realizację przez trzy Uniwersytety: Jagielloński, Rzeszowski i Jana Kochanowskiego pierwszego etapu wspomaganego przez Unię Europejską Programu FENIKS, który jest długofalowym programem odbudowy, popularyzacji i wspomagania fizyki w szkołach w celu rozwijania podstawowych kompetencji naukowo-technicznych, matematycznych i informatycznych uczniów. Już po tym pierwszym etapie widać z jednej strony z jakim rozmachem prowadzone są rozmaite formy rozwijania wspomnianych kompetencji uczniów, z drugiej zaś strony widać jaką wspaniałą mamy młodzież. W drugim artykule Marek Abramowicz porusza niezwykłą strunę w instrumencie naszej kultury, czyli kultury wyrosłej z jastrunowskiego mitu śródziemnomorskiego. Chodzi tu o więź fizyki i muzyki a także o atrakcyjność muzyki dla fizyków. To pierwsze jest związane z tym, że muzyka jest przede wszystkim zjawiskiem fizycznym, w szczególności ruch jest czynnikiem organizacji i wyrazu w utworach muzycznych, jak to pięknie ujął Stefan Szuman. To drugie zaś wynika z tego, że język muzyki - jako najbardziej uniwersalny język, z jakim mamy do czynienia - tak bardzo fascynuje fizyków, gdyż oni sami poszukują coraz to doskonalszego języka do jednolitego (zunifikowanego) opisu zjawisk przyrody. Oczywiście muzyko przemawia także do naszych emocji i uczuć, co również urzeka fizyków. Do anegdot Autora o licznych kontaktach wielkich fizyków z wielkimi muzykami dodam historyjkę, jak to największy bodaj skrzypek XX wieku Jascha Heifetz grywał z Einsteinem na dwoje skrzypiec. Otóż pewnego wieczora, kiedy grali jakiś utwór z taktem na trzy czwarte, tj. raz-dwa-trzy, raz-dwa-trzy, raz-dwa-trzy etc., Heifetz zauważy/, że Einstein gra nierytmicznie i rozdrażniony tym zawołał do Einsteina - Co to, nie umie pan zliczyć do trzech? Oczywiście tak powiedzieć do największego geniusza wszech czasów można tylko w konwencji żartu. Tak też było w tym wypadku i obaj panowie zapewne uśmiali się z tego do rozpuku. Trzeba tu dodać, że także i muzycy czerpią swoje natchnienie z idei fizyki, że wymienię wspomnianą przez Autora operę oraz zainspirowaną przeze mnie Wojciechowi Kilarowi jego Symfonię o Ruchu - Sinfonia de motu (patrz Postępy Fizyki, tom 57 (2), 2006, str. 83-84). W trzecim artykule Robert Janusz SJ omawia z filozoficznego punktu widzenia rolę matematyki jako systemu hierarchicznego w fizyce. Zauważa, że fizyka jest otwarta na możliwość dobra filozoficznego. W czwartym artykule Tadeusz Figielski nawiązuje do odkrytego przez siebie przed pięćdziesięciu laty zjawiska fotostrykcji w germanie. Podkreśla ogromny renesans zainteresowań tym zjawiskiem w dzisiejszych czasach, ponieważ stwarza ono możliwość zastosowania go do napędu urządzeń mikromechanicznych.

Należy dodać, że wszystkie teksty przedstawione w niniejszym zeszycie Postępów Fizyki są napisane językiem w pełni dostępnym dla ogółu fizyków, co wcale nie ujmuje tym tekstom głębi, lecz raczej ją uwydatnia.

Jerzy Warczewski - red. naczelny

Spis treści:

1. Projekt FENIKS (Broniowski, W., Golec-Biernat, K., Hadasz, L., Pędziwiatr, A.), s. 90-95
2. Muzyka i fizyka: teoria strun (Abramowicz, M.), s. 97-107
3. Matematyka, fizyka i filozofia (Janusz, R.), s. 108-111
4. Fotostrykcja; jak światło może napędzać mikromechanizmy (Figielski, T.), s. 112-115
5. Profesor Czesław Bojarski (1923-2009) (Kuśba, J., Grajek, H., Bojarski, P.), s. 116-120
6. W CERN ruszył Wielki Zderzacz Hadronów [Ze zjazdów i konferencji] (Nowina-Konopka, M.), s. 121-123
7. Nowi profesorowie, s. 124-128
8. Kronika (Drozdowski, W., Wąsowicz, T. J.), s. 129-131