Postępy Fizyki 62 (3)

Niniejszy zeszyt Postępów Fizyki zawiera szereg artykułów naukowych, wspomnienia, opisy konferencji, opis wystawy, kroniki oraz różne drobne informacje. Andrzej Wysmołek, Jakub Tworzydło i Aneta Drabińska opisują badania nad grafenem - odmianą alotropową węgla o dwuwymiarowej, tj. płaskiej strukturze krystalicznej przypominającej plaster miodu i mającej grubość jednego atomu. Za pionierskie badania nad grafenem dwaj uczeni z Uniwersytetu w Manchester otrzymali w ubiegłym roku Nagrodę Nobla porywając „cały świat", w tym także uczonych warszawskich, do badań nad niezwykłymi właściwościami tych materiałów, wymagających opisu w fundamentalnych kategoriach mechaniki kwantowej i teorii względności i wróżących ogromne możliwości zastosowań przede wszystkim w elektronice. Zbigniew Jacyna Onyszkiewicz przyjmując, że poza wszechświatem nie ma żadnej realności fizycznej, przedstawia kosmologię, czyli naukę zajmującą się badaniem wszechświata, jako kres możliwości badań fizycznych. Z punktu widzenia naszej Galaktyki (Drogi Mlecznej) - małej kropeczki na tle całego wszechświata Autor snuje rozważania ekstrapolacyjne zarówno czasowe, jak i przestrzenne, i dochodzi do wniosków fundamentalnych w dziedzinie fizyki i filozofii. Wnioski te pokazują, że w tych kosmicznych czasoprzestrzennych odległościach jak gdyby zaciera się granica między tymi dwiema dziedzinami. Paweł E. Tomaszewski przedstawia odnalezione w czerwcu tego roku sensacyjne dokumenty ostatecznie dowodzące, że Jan Czochralski w czasie wojny nie współpracował z Gestapo, jak go pomawiano po wojnie, lecz z Armią Krajową, a więc był on nie tylko wielkim uczonym, lecz także Wielkim Polakiem. Czytając ze wzruszeniem meldunek dla AK oparty na informacjach od prof. Czochralskiego (Ryc. 1, str. 111) odczuwam także swoistą redaktorską „Schadenfreude", że wtedy ludzie umieli prawidłowo pisać po polsku, np. "... odnośnie do wielkich zakładów ... " (linia 3 od dołu), a teraz co drugi Polak napisałby błędnie bez tego „do", popełniając w ten sposób rusycyzm. Autor przedstawia również życiorys naukowy Czochralskiego, z którego jasno wynika, że ten ostatni powinien był dostać Nagrodę Nobla przede wszystkim za swoją słynną metodę otrzymywania monokryształów, ale ze względu na jego infamię nikt nie mógł wystąpić z takim wnioskiem. Jerzy Mioduszewski wychodząc z samej głębi matematyki i filozofii przedstawia rozważania prowadzące do wniosku, że liczba może być rozumiana jako coś, co nie zależy od zjawisk takich, jak przestrzeń i czas, i że jest wytworem „świata naszych myśli", a zatem wytworem samej matematyki, wbudowanej w nas wewnętrznie. Lidia Smentek w swoim eseju żegna wielkiego uczonego i Wielkiego Człowieka Zenonaso Rokusa Rudzikosa fizyka litewskiego, który zmarł nagle 8 czerwca 2011 roku w swoim ukochanym Wilnie. Michał Heller w swoim eseju na temat książki Leszka M. Sokołowskiego „Elementy analizy tensorowej" podkreśla, iż autor dostrzega, że każda technika rachunkowa jest głęboko zakorzeniona w bogatych strukturach matematycznych. Obrazu dopełniają pewne uwagi na temat relacji między geometrią o fizyką. Robert Bryl, Winicjusz Drozdowski i Tomasz J. Wąsowicz przedstawiają relacje z konferencji, Małgorzata Nowina Konopka przedstawia relację z krakowskiej wystawy na jubileusz PTF, Magda Staszel zaś przedstawia kroniki. A teraz czas na refleksję: Fizyka bez historii fizyki i bez filozofii przyrody byłaby podwójnie zubożona.

Jerzy Warczewski - red. naczelny

Spis treści:

1.  Dlaczego grafen? (Nagroda Nobla 2010) (Wysmołek, A., Tworzydło, J., Drabińska, A.), s. 94-103
2.  Kronika, s. 103-103
3.  Kosmologia - kres możliwości fizyki (Jacyna-Onyszkiewicz, Z.), s. 104-109
4.  66 lat niesłusznej infamii Jana Czochralskiego (Tomaszewski, P. E.), s. 110-116
5.  Źródła wewnętrzne matematyki (Mioduszewski, J,), s. 117-120
6.  Pożegnanie [Zenonasa Rokusa Rudzikasa] (Smentek, L.), s. 121-127
7.  Między fizyką a matematyką [Leszek M. Sokołowski, Elementy analizy tensorowej] (Heller, M.), s. 128-129
8.  Warsztaty "High-Field Nanoscience Workshop",Wrocław 2010 [Ze zjazdów i konferencji] (Bryl, R.), s. 130-130
9.  10 lat KL FAMO (Drozdowski, W.), s. 131-133
10.  Jubileusz 90-tych urodzin Profesora Michaela Kashy (Wąsowicz, T. J.), s. 134-135
11.  Zmienne losy wystawy (Nowina Konopka, M.), s. 136-139